نیم پلی استر یک اصطلاح بازاری برای نوعی رنگ دوجزئی بنام پلی استرهای اسید پخت یا خشک شونده با کاتالیست اسیدی است.
نیم پلی استر از اواخر دهه ۵۰ میلادی در جهان مورد استفاده قرار گرفت و امروزه فقط در مناطق گرم و خشک مانند خاورمیانه ، آسیای مرکزی و شمال افریقا کاربرد دارد، بیشترین کاربرد نیم پلی استر در صنعت مبلمان است و گاهی در صنایع پلیمری کوچکتر هم استفاده می شود.
نیم پلی استر تشکیل شده است از مخلوط فیزیکی رزین های الکید شورت اویل با رزین اوره فرمالدهید با نسبت های مناسب و محاسبه شده بر پایه خواص تجربی دلخواه است.
در واقع بر اساس نیاز مشتری می توان با تغییر در نسبت دو جزئ در نیم پلی استر ، محصولی سخت تر و یا منعطفتر را تولید کرد.
جزئ پلاستی سایزر نیم پلی استر رزین الکید است و جزئ سخت کننده رزین اوره فرم الدهید.
در تولید نیم پلی استرها فقط از رزین های الکید شورت اویل بر پایه اسیدچرب سویا و گاهی اسید چرب کوکونات در مقادیر کمتر استفاده می شود ، رزین های الکیدی دارای هیدروکسیل نوع 1 OH- در حضور کاتالیست اسیدی در ابتدا با گروه متیلول CH2OH- متصل به آمین اوره وارد واکنش می شود و با خروج آب از واکنش تولید باند اتری محکم می کند و به این ترتیب فیلم نیم پلی استر تشکیل می شود.
کاتالیست نیم پلی استر همواره از درشت مولکولهای سوپر اسید بر پایه گوگرد و فسفر هستند و بخاطر خاصیت الکترونگاتیوی می توانند یک پروتون H+ را به راحتی وارد محیط واکتش کنند ، به همین خاطر می بایست مقدار اسید کاتالیست در استفاده از نیم پلی استر تحت کتترل باشد زیرا هرچه اسید بیشتر باشد سرعت واکنش در نیم پلی استر سریعتر می شود و این عامل منجربه شکنندگی فیلم رنگ نیم پلی استر در آینده خواهد شد . عمدتا” نسبت مصرفی اسید در نیم پلی استر را حداقل 3% تا حداکثر 10% وزن نیم پلی استر تعیین می کنند .
یکی از شرایط تشکیل فیلم توسط نیم پلی استر ایجاد دمای محیط از 18 تا 30 درجه سانتی گراد با درصد رطوبت زیر 30% می باشد. زیرا که یکی از گازهای خروجی از نیم پلی استر بخار آب است که همراه با تبخیر تینر و الکل ها از سطح فیلم خارج می شود و رطوبت محیط مانع از خروح آب از واکنش می شود به همین دلیل واکنش کامل نشده و نیم پلی استر هرگز سخت نمی شود ، در همچین محیط هایی حتما باید از اتاق های گرم و رطوبت گیر استفاده کرد .گاهی مشاهده شده که یک رنک نیم پلی استر که قبلا کاملا سخت شده وقتی وارد محیطی با رطوبت نسبی بالای ۵۰٪ می شود رفتار خشک نشده و نوچ شده را از خود بروز می دهد ، این بدین علت است که آن نیم پلی استر واکنش کامل را نداشته که عمدتا سه علت دارد ؛ یکی بخاطر استفاده خیلی کم از اسید کاتالیست ، دوم بخاطر استفاده از تینر نامناسب که شامل مقادیر زیادی الکل متانول با حلال تصفیه بوده که در عمق فیلم هم باقی می مانند ، سومین دلیل عدم انتخاب مواد اولیه مناسب و نسبت ترکیب نادرست در فرمول اولیه می باشد.
در انتخاب رزین الکید شورت اویل برای نیم پلی استر همواره به عدد یدی اسید چرب مورد استفاده باید دقت کرد که هرچه پایین تر باشد بهتر است عمدتا عدد یدی اسید چرب سویا روی 140 مورد تایید است ،از طرفی دیگر رزین اوره فرم الدهید نبایستی دارای فرمالین آزاد باشد و این مراتب را در طراحی نیم پلی استرها باید لحاظ کرد.
یکی از مزایای نیم پلی استر کاربری آسان آن توسط اپراتور و حلالیت مناسب با تینرهای فوری است که سرعت خشک شدن مطلوبی ایجاد می کنند، از طرفی روی فیلم رنگهای فوری چسبندگی عالی دارند به همین خاطر یک پوشش پر طرفدار و بی دردسر برای صنعت مبلمان می باشد.
اما از معایب آن شامل مشکلات زردگرایی روی همرنگی های سفید و روشن بوده و از طرفی نیم پلی استرهای بر پایه رزین ها ی الکیدی به علت ویسکوزیته کاذبی که دارند جامد فیلم خشک کمی را بدست می دهند ؛ اما این معضل در سال ۱۳۹۴ در داخل ایران توسط متخصصین شرکت رنگین کیمیا برای همیشه حل شد ، در واقع این شرکت با استفاده از الگوی سخت شدن توسط اسید کاتالیست و استفاده از رزین هایی خاص توانست در واقع کیلری سوپر براق ، پر جامد و سختی را طراحی کند که از مکانیسم نیم پلی استر تبعیت می کند که مشکلات زردگرایی آنها را نداشته و زمان خشک شدن و سختی مقبولی را داراست ، از طرفی ضخامت فیلم خشک نهایی آن با کیلرهای پلی اورتان برابری می کند.
طراحی کیلر سوپر براق بیرنگ توسط شرکت رنگین کیمیا در واقع انقلابی در صنعت رنگ مبلمان ایجاد کرد به طوریکه از لحاظ مقرون به صرفه بودن رقیبی جدی در برابر پلی اورتان بوده و در زمانی متولد شد که عملا نیم پلی استر الکیدی از دور مصرف در حال خروج بود ، قابل ذکر است طبق نظر سازندگان این محصول در شرکت رنگبن کیمیا این نوع کیلر بیرنگ فقط کاربرد تاپ کوت ( لایه نهایی) دارد و هرگز برای زیر ورق طلا کاری استفاده نمی شود و نیم پلی استر های پایه الکیدی را همواره برای ورق طلا کاری توصیه می کند.
در هر صورت امروزه نیز با نوآوری و تحقیق درست علمی و صنعتی می توان نیم پلی استرهایی با کاربرد های گوناگون طراحی کرد، قابل توجه است که شرکت رنگین کیمیا همواره در این امر پیشرو بوده و نیم پلی استر سفید آن فاقد زردگرایی است و همچنین نیم پلی استر براق آن بهترین گزینه برای زیر و روی ورق طلا می باشد.، این محصولات با تسلط به دانش روز طوری طراحی شده اند که در صورت استفاده از تینر مناسب و مقدار اسید استاندارد در آب و هوای مرطوب هم به خوبی خشک و سخت می شوند.
